سیستم‌های دروغ‌سنج جدید مبتنی بر هوش مصنوعی، به مراتب دقت بیشتری نسبت به پلی‌گراف‌های قدیمی دارند.
پلی‌گراف یا دروغ‌سنچ ابزاری است که بر اساس تغییرات فیزیولوژیکی مثل تغییر فشار خون، عرق کردن بدن، تغییر ضربان قلب و …، نتیجه‌گیری می‌کند که فرد در حال دروغ گفتن است. سیستم‌های قدیمی دروغ سنج، تنها میزان برانگیخته شدن فرد و تغییر حالات فیزیولوژیکی وی را رصد می‌کنند که این حالت‌ها ممکن است در اثر عصبانیت، تنش و حالات روحی فرد به وجود آمده باشد، به همین دلیل نمی‌توان پلی‌گراف‌های قدیمی را به‌عنوان ابزاری دقیق و قابل اعتماد در پروسه‌های حقیقت‌یابی مورد استفاده قرار داد.
فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی در تلاش است برای همیشه با پلی‌گراف‌های قدیمی خداحافظی کند و به‌جای مانیتورینگ تغییرات فیزیولوژیکی، بررسی دقیق‌تری روی تغییرات حرکات چشم، تغییر لحن صدای فرد، وضعیت نشستن سوژه و عواملی از این دست داشته باشد تا پروسه حقیقت‌یابی دقیق و قابل اعتمادی ایجاد کند و راست را از دروغ تشخیص دهد. قطعا یکی از طرفداران این فناوری دروغ‌سنج مبتنی بر هوش مصنوعی، آزادی‌خواهان مدنی خواهند بود.
پلی‌گراف‌ها چقدر قابل اعتماد هستند؟
در فیلم‌های سینمایی دیده‌ایم که فرد در بازجویی در مقابل دستگاه دروغ‌سنج می‌نشیند و پاسخ سوالات را می‌دهد، ولی این پلی‌گراف‌های قدیمی چقدر قابل اعتماد هستند؟ آیا واقعا می‌توان به آن‌ها به‌عنوان ابزار حقیقت‌یاب اعتماد کرد؟
همان‌طور که گفته شد از آنجایی که پلی‌گراف‌های قدیمی مبتنی بر تغییرات فیزیولوژیکی نتیجه راست و دروغ را مشخص می‌کنند، قابل اعتماد نیستند. همین مسئله باعث شده نسل جدید دروغ‌سنج‌های کامپیوتری مبتنی بر هوش مصنوعی مورد توجه قرار گیرد تا بتواند فاکتورهای متعدد و بیشتری را در جلسات حقیقت‌یابی مورد توجه و تجزیه و تحلیل قرار دهد.
سازمان امنیت ملی ایالات متحده و نهادهای دولتی کانادایی و اتحادیه اروپا مشغول بررسی و آزمون سیستم دروغ‌سنج جدید مبتنی بر هوش مصنوعی موسوم به AVATAR هستند. این سیستم دروغ‌سنج جدید با نام آواتار، توسط محققان دانشگاه ایالتی سن‌دیگو و دانشگاه آریزونا طراحی شده است. در جلسه حقیقت‌یاب، آواتار سؤالاتی از سوژه می‌پرسد، زمانی که سوژه به سؤالات استاندارد در مورد اسلحه یا روش تولید آن پاسخ می‌دهد، وضعیت وی به‌صورت کامل و البته دیجیتال مانیتور میشود تا اگر مورد مشکوکی مشاهده شد، سوژه برای ارائه توضیحات اضافه به بخش پاسخگویی به مأموران امنیتی منتقل شود.
آرون الکینز، استادیار سیستم‌های مدیریت اطلاعات ایالت سن دیگو معتقد است: این سیستم می‌تواند تغییر وضعیت چشم‌ها، تغییر لحن صدا، تغییرات وضعیت نشستن یا ایستادن سوژه را تجزیه و تحلیل کند و اگر خطر بالقوه‌ای را تشخیص داد، اعلام کند. حتی اگر سوژه انگشتان دست خود را از استرس بچرخاند، آواتار آن را تشخیص می‌دهد.
الکینر معتقد است که این سیستم دقتی بین ۶۰ تا ۸۰ درصد دارد که دقت بالایی به نظر نمی‌رسد، ولی باید در نظر بگیرید که دقت آواتار از قدرت تشخیص انسان بالاتر است. دقت تشخیص انسان بین ۵۴ تا ۶۰ درصد است. آواتار یا سیستم ارزیابی و تشخیص حقیقت در زمان واقعی، تنها سیستم دروغ‌سنج دیجیتال معرفی‌شده برای حقیقت‌یابی نیست و شرکت Converus نیز ماه گذشته سیستمی به نام EyeDetect معرفی کرد. آزمون حقیقت‌یابی در عرض ۳۰ دقیقه برگزار میشود و بر اساس تغییرات حرکات چشم و بررسی کامپیوتری مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند متوجه شود سوژه دروغ می‌گوید یا خیر. این محصول جدید به‌عنوان مدرک صحت گفته‌های یکی از متهمان دادگاه نیومکزیکو از سوی هیئت منصفه پذیرفته شد. در دادگاه سؤالاتی از متهم در مقابل این دستگاه دروغ‌سنج پرسیده شد و دادگاه نتیجه بررسی EyeDetect را پذیرفت.
تدو میکلزن، مدیرعامل شرکت Converus، در بیانیه‌ای گفت: استفاده از EyeDetect در دادگاه، نقطه عطفی در تاریخچه استفاده از دروغ‌سنج در روند قضاوت محسوب میشود. وکلا می‌توانند برای پرونده‌های پیچیده خود از این فناوری استفاده کنند.
همچنین کلانتری در نیومکزیکو از EyeDetect در آزمون استخدامی خود استفاده کرد. شرکت Converus سازنده و طراح این محصول، توجه خاصی به درخواست‌های سیاستمداران علاقمند به این فناوری نشان می‌دهد. ظاهرا استفاده از این فناوری در دادگاه، کلانتری و برخی مکان‌های دیگر شایع شده و با کمک آن می‌توان دادگاه‌های محاکمات مدنی را به‌راحتی برگزار کرد.
جی استنلی، تحلیلگر و سیاستمدار ارشد اتحادیه‌ی آزادی‌های مدنی آمریکا (ACLU) می‌گوید: یادگیری ماشین فناوری روز دنیا است و متخصصان دنبال این هستند که چگونه از آن در حوزه‌های مختلف کاربردی استفاده کنند. یکی از مشکلات اصلی در مورد دروغ‌سنج‌ها این است که واقعا نمی‌توانند بین وضعیت روحی و درونی فرد و محرک‌های بیرونی تمایزی قایل شوند.
ACLU، با سیستم‌های دروغ‌سنجی دهه ۱۹۵۰ مخالف است و پلی‌گراف‌ها را در روند حقیقت‌یابی مؤثر نمی‌داند. استنلی در پست وبلاگ خود در سال ۲۰۱۲ نیز به همین موضوع اشاره کرده بود: از دهه ۱۹۷۰ تاکنون گفته‌ایم که حتی اگر دستگاه دروغ‌سنج بتواند در حد قابل قبولی دقیق باشد یا فناوری‌های دقیق‌تری در حقیقت‌یابی معرفی شود، به دلیل نقض قوانین مربوط به آزادی‌های مدنی نمی‌توانیم نتایج آن را بپذیریم. تکنیک‌های ذهن‌خوانی با متمم‌های چهارم و پنجم قانون اساسی ایالات متحده در تناقض هستند و کرامت انسانی را زیر سؤال می‌برند.
منبع: FASTCOMPANY