جیم کالینز در کتاب معروف و پرفروش خود به نام از خوب به عالی (Good To Great) نوع جدیدی از رهبری سازمان را مطرح میکند. او یک تیم پژوهشی تشکیل داده است که ۱۴۳۵ شرکت موفق دنیا را در سالهای ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۵ میلادی بررسی کردهاند. از بین این تعداد، در نهایت یازده شرکت انتخاب شدهاند که از ویژگی خاصی برخوردار بودهاند؛ اینکه در مقطعی از حیات خود، پس از یک دوره رکود یا در جا زدن، ناگهان دچار تحولی شگرف شده و به شرکت‌هایی بسیار موفق مبدل شدهاند. موفقیتی که حداقل پانزده سال دوام یافته است.
یکی از ویژگی‌های مشترک در این یازده شرکت، وجود نوعی از رهبری در سازمان بوده که رهبری تراز پنجم (Level 5 Leadership) نامیده شده است.
چهار تراز یا سطح پایینتر به قرار زیر هستند:
تراز اول: فردی با قابلیت‌های بالا؛ تراز دوم: عضوی از تیم با مشارکت بالا در کار تیمی؛
تراز سوم: مدیر قابل؛ تراز چهارم: رهبر تأثیرگذار.
آقای کالینز در توصیف رهبر تراز پنجم میگوید که این رهبر با ترکیبی جادویی و متناقض از فروتنی شخصی و اراده و قاطعیت حرفه‌ای باعث ایجاد بزرگی و تعالی ماندگار در سازمان میشود. در ادامه، بر اساس این کتاب، برخی از ویژگی‌های رهبر تراز پنجم ذکر خواهد شد:
- رهبر تراز پنجم موفقیت و سربلندی سازمان را برتر از شهرت و ثروت شخصی خود میداند؛ از این رو همواره جانشینانی برای خود تعیین میکند و شرایطی برای آن‌ها فراهم میآورد که بتوانند پیشرفت و تعالی سازمان را در آینده تضمین کنند. حال‌آنکه رهبران خودشیفته‌تراز چهارم معمولاً جانشینان خود را در موقعیت شکست قرار میدهند.
- رهبران تراز پنجم شدیداً فروتن و افتاده هستند؛ حال‌آنکه دو سوم رهبران سازمان‌های دیگر که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتهاند دچار خودشیفتگی و خود بزرگبینی شدید بودهاند. این خصوصیت آن‌ها یکی از دلایل عقبماندگی یا عدم تعالی سازمانشان بوده است.
- رهبر تراز پنجم، در ایجاد خروجی‌ها و نتایج ماندگار برای سازمانش مصر است و در این راه هر کاری از دستش برآید، هر چند دشوار، انجام خواهد داد.
- رهبر تراز پنجم اهل کار و تولید ارزش است و کمتر به دنبال نمایش، سر و صدا و حضور در عرصههای عمومی و رسانههاست.
- او هنگام موفقیت به پنجره مینگرد تا دلایل پیروزی سازمانش را در بیرون از خود جستجو نماید: همکاران خوب، شرایط مناسب و اقبال نیک. لیکن هنگام شکست، آینه به دست میگیرد تا مسئولیت کامل کلیه رویدادهای بد سازمان را شخصاً به عهده بگیرد. رهبران دیگر شرکتهای دخیل در این پژوهش، عموماً عکس این کار را انجام میدهند.
- این‌گونه رهبران معمولاً از بدنه سازمان وارد کادر رهبری میشوند و جزو مدیران مشهور و پرطمطراقی نیستند که با مبالغ بالا و برای ایجاد تغییرات بزرگ جذب سازمان شده باشند.
نظر آقای کالینز این است که معمولاً افراد فراوانی با این ویژگی‌ها در هر سازمان و مؤسسه‌ای یافت میشوند، ولی فرهنگ جاری در شرکت‌ها و مؤسسات بزرگ اجازه رشد و بروز استعداد را به آن‌ها نمیدهد.
برگردان آزاد از کتاب Good To Great نوشته Jim Collins
توسط بهزاد مقصودی
از شرکت پردازش موازی سامان تولید کننده محصولات تدبیر و سیستم حسابداری مالی، اداری، بازرگانی و حسابداری صنعتی