مقدمه :
وقتی یك نفر حرف می زند همه ما می‌شنویم ولی به ندرت به او گوش می‌دهیم. گوش دادن یعنی به صورت فعال به دنبال معنی و مقصود گشتن درحالی كه شنیدن یك اقدام غیر‌فعال است. هنگامی كه شخص به كسی گوش می‌دهد دو نفر (دهنده و گیرنده پیام) در حال فكر كردن هستند.

چرا افراد گوش نمی كنند:
بسیاری از افراد از نظر گوش دادن ضعیف هستند زیرا گوش دادن كار نسبتاّ مشكلی است و معمولاَ انسان به شنیدن اكتفا می‌كند. در واقع گوش دادن انسان را خسته می‌كند (در مقایسه با شنیدن). این موضوع نیاز به تجربه و تحلیل دارد و باید مغز به كار افتد، گوش دادن به صورتی فعال (بر عكس شنیدن) نیاز به تمركز كامل دارد. یك انسان معمولی در هر دقیقه ۱۵۰ كلمه حرف می‌زند، در حالی كه ظرفیت انسان از نظر شنیدن در هر دقیقه حدود ۱۰۰۰ لغت است. مغز در این فاصله زمانی می‌تواند استراحت كند و نباید مشغول باشد.

نكات زیر می تواند كمك كند تا بهتر گوش كنید:
۱- به چشمان گوینده نگاه كنید. ما با گوش‌های خود می‌شنویم ولی قضاوت مردم در مورد گوش دادن ما این است كه آیا به چشمان آنان نگاه می‌كنیم یا خیر. تماس دو چشم باعث می‌شود كه سخنگو مورد توجه قرار گیرد، كمتر به بیراهه برود و به صحبت كردن تشویق شود.

۲- با حركات چشم و ابرو گفته‌های او را تایید كنید. یك شنونده خوب از طریق حركات غیر گفتاری می‌كوشد تا گفته‌ها‌ی گوینده را تایید كند و توجه و علاقه خود را نشان دهد. سر تكان دادن به علامت مثبت و حركات چشم و ابرو و همزمان با آن نگاه كردن در چشمان گوینده باعث می‌شود كه این پیام به او مخابره شود كه فرد با تمام وجود به او گوش می‌دهد.

۳- از حركات یا عملیات اضافی اجتناب كنید. شیوه دیگر این است كه فرد هیچ اقدامی نكند و بدین وسیله اعلان نماید كه به جای دیگری توجه نموده است. كارهایی چون نگاه كردن به ساعت، ورق زدن كاغذ و بازی كردن با خودكار نشانه بی‌علاقگی و خستگی فرد است.

۴- پرسش‌هایی را مطرح كنید. كسی كه گوش می‌دهد آنچه را كه می‌شنود تجزیه و تحلیل كرده و در این باره پرسش‌هایی را مطرح می‌كند. پرسش مؤید این است كه شخص مطالب را فهمیده است، آنها را تجزیه و تحلیل نموده و به گوینده اطمینان می‌دهد در حال گوش دادن است.

۵- تفسیر كنید. كسی كه به صورتی دقیق گوش می‌دهد از چنین عبارت‌ها با جملاتی استفاده می‌كند: «فكر می‌كنم شما می‌گویید …» یا «مقصود شما این است كه…» گفتن این گونه جملات از جمله ابزارهای خوبی است كه ثابت می‌كند شنونده در حال گوش دادن است. همچنین صحت گفتار هم كنترل می‌شود.

۶- سعی كنید حرف گوینده را قطع نكنید. اجازه دهید گوینده كلام خود را به پایان برساند و پس از آن پرسش‌های خود را مطرح نمایید. هیچگاه سعی نكنید حدس بزنید افكار گوینده متوجه چیست.

۷- در صحبت كردن زیاده‌روی نكنید. بیشتر افراد تمایل دارند كه بیشتر حرف بزنند و نظرات خود را ابراز نمایند و كمتر به حرف‌های دیگران گوش می‌دهند. بسیاری از ما از آن جهت گوش می‌دهیم كه تنها بدین وسیله قیمت حرف‌هایی را كه می‌خواهیم بزنیم، بپردازیم. حرف زدن لذت بخش‌تر است و سكوت موجب ناراحتی می‌شود، ولی نمی‌توان به صورت همزمان هم حرف زد و هم گوش داد. كسی كه خوب گوش بدهد متوجه این واقعیت می‌شود و بیش از حد صحبت نمی‌كند.

سخن پایانی :
اگر گیرنده پیام خود را جای دهنده پیام بگذارد، گوش دادن جنبه جدی به خود می‌گیرد زیرا دهنده پیام از نظر نگرش، علاقه، نیاز و انتظار با گیرنده پیام متفاوت است ولی فردی كه احساس همدردی كند و به اصطلاح خود را جای او بگذارد به صورتی راحت‌تر می تواند محتوای واقعی پیام را درك كند. كسی كه با علاقه به پیام گوش دهد سعی می‌كند درباره محتوای پیام قضاوت نكند و به آنچه كه گفته می‌شود به صورتی دقیق گوش فرا می‌دهد. هدف این است كه فرد بتواند به صورتی بهتر تمام مقصود ارتباطات را درك كند بدون اینكه با قضاوت یا داوری از پیش و تفسیرهای شخصی درصدد تحریف محتوای پیام برآید.

منبع: مبانی رفتار سازمانی استیفن پی رابینز
گردآورنده: سجاد علی سالك